Page 215 - บทความแนวปฏิบัติที่ดี KM มทร.+2 ครั้งที่ 10

209

กรุงศรีอยุธยา โดยมีแม่น้ าเจ้าพระยาเป็นแม่น้ าสายหลัก คลองบางหลวงอยู่ตรงบริเวณเส้นทางแม่น้าเจ้าพระยา
สายเก่าฝั่งตะวันตกช่วงคลองบางกอกใหญ่ ในพื้นที่มีวัดที่เก่าแก่ 2 แห่งคือ วัดคูหาสวรรค์วรวิหารและวัด

ก าแพงบางจาก ปัจจุบันชุมชนได้มีการปรับปรุงพื้นที่ให้รองรับการท่องเที่ยวในบางส่วน โดยในชุมชนเองมี
สถานที่ส าคัญและมีชื่อเสียง คือ บ้านศิลปิน โดยเป็นการปรับปรุงบ้านไม้เก่าให้เป็นที่ท างานและแสดงผลงาน
ศิลปะ (ภาพถ่าย ภาพวาด) ซึ่งมักมีนักท่องเที่ยวแวะมาเยี่ยมเยือนอยู่เสมอ การจัดกิจกรรมทางศิลปะและ
วัฒนธรรมด้านการแสดงที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชนที่ผู้คนได้สืบทอดกันมา ได้แก่ คณะเชิดสิงโต คณะโชว์

กระตั้วแทงเสือ อันเป็นจุดเด่นส าคัญ จึงนับว่าชุมชนริมคลองบางหลวงมีศักยภาพในการพัฒนาให้เป็นแหล่ง
เรียนรู้ทางประวัติศาสตร์วัฒนธรรมของย่าน (การส ารวจ, 2559)

โครงการฟื้นฟูเมืองและย่านชุมชนเก่า ได้รับการสนับสนุนจากหลายภาคส่วน ทั้งกรรมาธิการสถาปนิก
เพื่อสังคมและเมือง สมาคมสถาปนิกสยามฯ สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) มูลนิธิส านักงานทรัพย์สินส่วน
พระมหากษัตริย์ สถาบันอาศรมศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร รวมทั้งหน่วยงานภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้อง

โครงการฟื้นฟูเมืองและย่านชุมชนเก่า ด าเนินการในรูปแบบกิจกรรมเชิงปฏิบัติการ (workshop) โดยใช้ชื่อว่า
“โครงการฟื้นฟูชีวิตชุมชนริมคลองบางหลวงและคลองบางประทุน ด้วยกระบวนการออกแบบอย่างมีส่วนร่วม”
(ASA-CAN Workshop 2016 "Place-making: Living with Water") ระหว่างวันที่ 10 - 19 มิถุนายน 2559

โดยเปิดโอกาสให้นิสิตนักศึกษาจากสถาบันการศึกษาต่างๆ เข้าร่วมกิจกรรม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริม
ความเป็นชุมชนและความเป็นถิ่นที่ (sense of place) ผ่านกระบวนการท างานอย่างมีส่วนร่วมกับทั้งภาครัฐ
ภาคเอกชน ชาวชุมชน สถาบันการศึกษาที่หลากหลายสาขาวิชา และภาคประชาสังคมอื่นๆ ซึ่งหนึ่งในกิจกรรม
ที่จัดท าขึ้น คือ “กราฟิกพาเดิน” ซึ่งเป็นการสื่อความหมายด้วยกราฟิก (graphic) แทนการใช้ตัวอักษร เพื่อให้
ข้อมูลเกี่ยวกับชุมชนคลองบางหลวงที่คนในชุมชนและผู้ที่เข้ามาเยี่ยมเยือนจะสามารถเข้าใจง่ายและจดจ าได้

ซึ่งข้อมูลที่น ามาสร้างอินโฟกราฟิกนั้น มาจากการส ารวจพื้นที่ชุมชนและการสัมภาษณ์คนในชุมชน จึงท าให้
ข้อมูลที่ได้มีความถูกต้องแม่นย า และเป็นการใช้เครื่องมือการจัดการความรู้ (KM tools) ประเภท การเล่าเรื่อง
(Story Telling) ในการท ากิจกรรมนี้

วิธีการด าเนินงาน

โครงการ ASA-CAN Workshop 2016 "Place-making: Living with Water” จัดขึ้น ณ ชุมชนริม
คลองบางหลวงและชุมชนริมคลองบางประทุน กรุงเทพฯ ระหว่างวันที่ 10 - 19 มิถุนายน 2559 โดยเปิด
โอกาสให้นักศึกษาเข้าร่วมกิจกรรมร่วมกับชุมชน โดยแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มชุมชนคลองบางหลวง และ

กลุ่มชุมชนคลองบางประทุน ซึ่งผู้เขียนได้อยู่ในกลุ่มคลองบางหลวง กิจกรรมส าคัญหนึ่งที่จัดท าขึ้นในระหว่าง
การ workshop คือ “กราฟิกพาเดิน” ซึ่งเป็นการสื่อความหมายด้วยกราฟิก (graphic) แทนการใช้ตัวอักษร
โดยใชการส ารวจและการสัมภาษณ์คนในชุมชนเกี่ยวกับความเป็นอยู่และวิถีชีวิตในชุมชน เพื่อน ามาสร้าง
กิจกรรมในการวางแผนฟื้นฟูชุมชน ซึ่งเป็นการเล่าเรื่อง (Story Telling) โดยคนที่อาศัยอยู่ดั้งเดิมในชุมชน

นับเป็นรูปแบบหนึ่งของการใช้เครื่องมือจัดการความรู้ (KM Tools) ที่ช่วยให้เข้าใจและเข้าถึงข้อมูลในพื้นที่ได้
อย่างถูกต้องชัดเจน จากนั้นน าข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์แล้วสรุปเป็นโครงการย่อย ประกอบด้วย 3 โครงการ คือ
“รอยเท้า..เล่าเรื่อง” “เด็กเดินน า” “หนังสือ..เดินตาม” นับเป็นกิจกรรมที่ส าคัญที่ท าให้คนในชุมชนต่างให้
ความสนใจและให้ความร่วมมือในการท ากิจกรรมเป็นอย่างมาก เนื่องจาก ทีมนักศึกษาได้มีการเลือกใช้

เทคโนโลยีทางคอมพิวเตอร์เข้ามาช่วยในการสร้างภาพกราฟิก การตัดต่อภาพ และน าเสนอภาพอนาคตที่จะ
เกิดขึ้นในชุมชนให้ผู้คนเข้าใจได้โดยง่าย ซึ่งนับว่าเป็นแนวปฏิบัติที่ดี โดยมีกระบวนการ 5 ขั้นตอนส าคัญ ดังนี้