Page 536 - บทความแนวปฏิบัติที่ดี KM มทร.+2 ครั้งที่ 10
P. 536
530
ส าคัญโดยเฉพาะเพลงครูถือเป็นหลักส าคัญพื้นฐานดนตรีและความเชื่อ นักดนตรีทุกคนต้องผ่านเพลงชุดไหว้ครู
นี้เป็นปฐมก่อนเรียนเพลงอื่นๆ เพลงชุดไหว้ครูยังใช้บรรเลงเริ่มต้นเป็นเพลงแรกหลังท าพิธียกครูทุกครั้ง
ส าหรับเพลงแห่และเพลงทั่วไปมีลีลาท่วงท านองสนุกสนาน จังหวะกระชับกระฉับกระเฉง ใช้บรรเลงเมื่อต้อง
น าขบวนแห่ตามวาระโอกาส ส่วนเพลงทั่วไปแบ่งได้ ๒ ประเภท คือ เพลงบรรเลงงานมงคลและ เพลงบรรเลง
งานอวมงคล เพลงบรรเลงงานอวมงคลควรมีลีลาจังหวะเนิ่นช้า ท่วงท านองให้อารมณ์โศก “มโหรีอีสาน” ใน
หนังสือน าชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุรินทร์ ที่เขียนว่า “วงมโหรีพื้นบ้านและวงมโหรีปี่พาทย์ในจังหวัด
สุรินทร์นิยมแพร่หลายมาตั้งแต่ สมัยรัฐบาลกลางได้ส่งข้าหลวงและข้าราชการจากส่วนกลางมาปกครองภาค
อีสานในสมัย รัชกาลที่ 5 และการเล่นมโหรีก็ได้แพร่หลายสู่ชาวบ้านในเวลาต่อมา ” (กรมศิลปากร, 2550 :
154) วงมโหรีพื้นบ้านอีสานมีประวัติความเป็นมาจากการถ่ายทอดมาจากครูมโหรีพื้นบ้านในภาคอีสาน ค าว่า
“มโหรี” ส าหรับชาวอีสานหมายถึง ดนตรีทั่วไปที่ใช้บรรเลงในงานต่าง ๆ เครื่องดนตรีหลัก ที่ใช้บรรเลงได้แก่
ซอ ปี่ ระนาด กลอง ฉิ่ง และ ฉาบ เป็นประเภทวงดนตรีพื้นบ้านที่ไม่มีการขับร้อง ใช้ซอ ปี่ ระนาด หรือพิณ
เป็นเครื่องด าเนินท านองใช้กลอง ฉิ่งและฉาบ เป็นเครื่องประกอบจังหวะ มีวิธีการบรรเลง 3 ขั้นตอนคือ ตอน
ขึ้นเพลง ตอนบรรเลง และตอนจบเพลง มีรูปแบบการบรรเลงแบบนั่งบรรเลง และแบบเดินบรรเลง ซึ่งบรรเลง
ในขบวนแห่พิธีกรรมทางศาสนา ในขบวนแห่ประกอบพิธีกรรมที่เกี่ยวกับวิถีชีวิต และในขบวนแห่ประกอบ
เทศกาลต่างๆ ความเข้มแข็งทางวัฒนธรรมของวงมโหรีพื้นบ้านอีสานมีความเป็นอยู่อย่างไทย มีค่านิยมที่ดีงาม
มีอุดมการณ์พื้นฐานร่วมกัน ร่วมสืบสานวัฒนธรรม รักษาประเพณี และสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน (พิชชาณัฐ ตู้
จินดา. 2556)
ในวงมโหรีโคราช ปี่แก้ว เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าที่ผสมอยู่ เป็นผู้น าวง ปี่มีหน้าที่เป็นผู้ขึ้น
เพลงมีรูปร่างลักษณะคล้ายปี่นอกต่ า ลักษณะพิเศษมีล าโพงท าด้วยโลหะเป็นเครื่องเป่าที่มีช่วงเสียงแหลม การ
ปิดเปิดนิ้วที่ซับซ้อน และเป็นเครื่องเป่าที่ต้องอาศัยการบังคับลมหนักเบาเพื่อให้ได้เสียงที่ต้องการ การที่จะเป่า
ปี่ให้เกิดเสียงสูงต่ าเป็นท านองได้นั้น ต้องอาศัยทั้งแรงลมจากภายในกับการบังคับด้วยปากและลิ้น ผสมกับการ
ใช้นิ้วมืออย่างกลมกลืนจึงจะสามารถท าให้เกิดเสียงที่เป็นท านองอันไพเราะได้ ผู้ที่ฝึกหัดเป่าปี่ใหม่ๆ นั้น ต้อง
ฝึกเป่าเสียงแต่ละเสียงแต่ละเสียงซ้ าไปซ้ ามา หลายหน กว่าจะบังคับลมและนิ้วได้พอเหมาะพอดีกันในแต่ละ
เครื่อง และต้องฝึกเช่นนี้ไปเป็นระยะเวลานานจึงจะเกิดความช านาญ จนสามารถเป่าปี่ให้เป็นเสียงต่างๆ ได้ จึง
นับได้ว่าปี่แก้วเป็นเครื่องดนตรีพื้นบ้าน เป็นเอกลักษณ์ที่แสดงความเป็นไทยได้อย่างชัดเจนควรค่าแก่การ
ส่งเสริมสืบสานให้คงอยู่คู่สังคมไทยตลอดไป
วิทยาลัยนาฎศิลปนครราชสีมา สังกัดสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม มีพันธกิจในการจัด
การศึกษาเฉพาะสาขาวิชาชีพด้านนาฏดุริยางคศิลป์ ในระดับพื้นฐานชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 1 ถึงชั้นมัธยมศึกษาปี
ที่ 6 และเป็นห้องเรียนเครือข่ายระดับอุดมศึกษาของสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ มีหน้าที่ในการอนุรักษ์ สืบสาน
สร้างสรรค์และเผยแพร่ด้านนาฏศิลป์และดนตรีไทย วิทยาลัยนาฎศิลปนครราชสีมาตระหนักถึงความส าคัญ
ของการเป็นครูวิชาชีพ จัดบรรยากาศ สภาพแวดล้อม สื่อการเรียน และอ านวยความสะดวกเพื่อให้ผู้เรียนเกิด
การเรียนรู้ สามารถใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้ รวมทั้งพัฒนากระบวนการเรียน
การสอนให้มีประสิทธิภาพ ปี่แก้วในวงมโหรีโคราช จึงเป็นกระบวนการส าคัญที่ห้องเรียนเครือข่ายวิทยาลัยนาฏ
ศิลปนครราชสีมา ควรส่งเสริมให้มีการจัดเก็บองค์ความรู้เทคนิคการท าวิจัยในชั้นเรียนของอาจารย์
ระดับอุดมศึกษาเพื่อเป็นข้อมูลในการพัฒนาการท าวิจัยในชั้นเรียนให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
