Page 617 - บทความแนวปฏิบัติที่ดี KM มทร.+2 ครั้งที่ 10
P. 617
611
การวิจัยร่วมกับชุมชน ปัจจัยนี้เป็นปัจจัยเริ่มต้นที่ส าคัญส าหรับโครงการสู่ชุมชน ดังเช่น การท า
โครงการส่งเสริมรูปแบบกิจกรรมการท่องเที่ยวที่เหมาะสมแก่ชุมชนโดยรอบศูนย์พัฒนาโครงการหลวงม่อน
เงาะ อ าเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นโครงการที่เกิดจากการร่วมคิดร่วมท าระหว่างนักวิจัยและคนในชุมชน
ซึ่งคนในชุมชนมีการพิจารณาและตระหนักต่อประโยชน์ร่วมกันแก่ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย ก่อให้เกิดการแลกเปลี่ยน
กระบวนการมีส่วนร่วมกับกลุ่มคนภายในชุมชน และกลุ่มคนภายนอกชุมชน ชุมชนเกิดความภาคภูมิใจใน
ตัวเองที่จะน าเสนอความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นให้เกิดการรับรู้ ตลอดจนเกิดกลไกในการสร้างภูมิคุ้มกัน
กระบวนการจัดการความต้องการของตนเอง ผลลัพธ์จากการท างาน คือ ชุมชนเกิดกระบวนการแก้ปัญหา
ชุมชนได้ด้วยตนเอง เกิดกลุ่มออมทรัพย์ชุมชน เกิดการจัดสวัสดิการให้แก่ผู้สูงอายุ
ผู้น าการเปลี่ยนแปลงในชุมชน ปัจจัยนี้เป็นกระบวนการที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ และ
สร้างความผูกพันในการเปลี่ยนแปลงกลุ่มคนในชุมชนที่มีความพร้อมในการลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงเพื่อพัฒนา
ตนเอง และชุมชน การจัดกิจกรรมในโครงการในงานวิจัยภายโต้กรอบแนวคิด Social Engagement เน้นการ
เฟ้นหาผู้น าการเปลี่ยนแปลง โดยการเพิ่มและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับกลุ่มคนที่เป็นผู้น าตัวจริง ให้ความรู้ทาง
วิชาการเฉพาะด้าน เพิ่มเติมองค์ความรู้ทางวิชาการอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นการพัฒนาบุคคลากร/ฝึกทักษะ
ความช านาญ ความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ซึ่งกระบวนการพัฒนาคนที่ดีอย่างหนึ่งที่ใช้คนเป็นกรณีตัวอย่าง
(ตัวคูณ)ในการกระตุ้นให้คนอื่นๆในชุมชนเกิดความต้องการที่จะเปลี่ยนแปลง และก่อให้เกิดการมีส่วนร่วม
ภายในชุมชนตามมา
เครือข่ายความร่วมมือ ปัจจัยนี้เป็นแนวทางหนึ่งในการพัฒนาคนทั้งคนภายในชุมชน และกลุ่มคน
ภายนอก เช่น องค์การบริหารส่วนต าบลอ าเภอ โครงการหลวง สถาบันการศึกษา ภาคีเครือข่ายการท างาน
สนับสนุนชุมชนทุกภาคส่วน ฯลฯ เช่น คณะกรรมการด าเนินงานสนับสนุนชุมชนโดยรอบศูนย์พัฒนาโครงการ
หลวงม่อนเงาะ โดยมีศูนย์พัฒนาโครงการหลวงเป็นแกนน าหลักในการด าเนินงาน ภายใต้กลุ่มหน่วยงานต่างๆ
เข้ามากระตุ้น และผลักดันชุมชน เพื่อก่อให้เกิดกรอบการพัฒนาชุมชนที่ดี ซึ่งแต่ละภาคส่วนต่างมีบทบาทการ
ท างานที่แตกต่างภายใต้พันธกิจของแต่ละส่วน มีความรู้ความช านาญต่างกัน แต่มีเป้าประสงค์เดียงกันคือ การ
พัฒนาคน/พัฒนาชุมชนให้เกิดความเข้มแข็ง การสร้างเครือข่ายความร่วมมือโดยการรวมกลุ่มคนทั้งภายในและ
ภายนอกชุมชน เป็นเพียงการสร้างพื้นที่ใหม่ให้กับทุกภาคส่วนได้มีบทบาทในการพัฒนาร่วมกัน เป็นไปใน
ทิศทางเดียวกัน และสามารถดึงเอาศักยภาพของแต่ละภาคส่วนน ามาใช้สนับสนุนชุมชนได้อย่างตรงจุด เกิด
การบูรณาการความรู้ของศาสตร์วิชาทุกแขนง เกิดการร่วมแก้ปัญหาที่มุ่งเน้นการพัฒนาสังคม ชุมชนท้องถิ่น
แบบองค์รวม เพื่อให้เกิดกรอบการพัฒนาที่เป็นไปในทศทางเดียวกัน ลดช่องว่างรวมถึงลดระยะเวลาในการ
ท างาน น าไปสู่การเพิ่มศักยภาพให้ชุมชน ท้ายที่สุดชุมชนมีความสามารถในการแก้ไขปัญหา และจัดการตนเอง
กระบวนการท างานภายใต้กรอบการพัฒนาชุมชนที่ดี จะสามารถสร้างรายได้เสริมนอกเหนือไปจาก
รายได้หลักจากการท าเกษตรกับโครงการหลวง ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการลดช่องว่าง และความกดดันของวิถีชีวิตที่
ไม่ได้ยึดติดกับภาคอุตสาหกรรมเกษตรเป็นหลัก แต่สามารถเสริมกิจกรรมเพื่อสร้างรายได้เสริมในช่องทางอื่นที่
สามารถพัฒนาควบคู่ไปกับกิจกรรมการเกษตรได้ กรณีศึกษานี้เป็นตัวอย่างเพื่อสร้างแรงบันดาลใจแก่นักวิจัย
และคนในชุมชนอื่นที่มีการท างานเพื่อการพัฒนาชุมชน เพื่อเกิดความคิดสร้างสรรค์ในการสร้างแนวทางการ
พัฒนาคน(ชุมชน) เพื่อสร้างชีวิตที่ยั่งยืนบนพื้นฐาน “ผลผลิตดี รายได้ดี ชีวิติดี”ให้กับชุมชนบนพื้นที่ราบสูงของ
โครงการหลวงในพื้นที่อื่นๆ ต่อไป
