Page 636 - บทความแนวปฏิบัติที่ดี KM มทร.+2 ครั้งที่ 10
P. 636
630
บทน า
กลุ่มชุมชนเกษตรกรที่นับถือศาสนาอิสลามในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในพื้นที่ต าบล ปากกราน
อ าเภอพระนครศรีอยุธยา และพื้นที่อื่นๆอีกเล็กน้อย ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ส่วนใหญ่มีอาชีพเลี้ยงแพะ
นมซึ่งมีผลผลิตนมแพะโดยเฉลี่ยประมาณ 300 กิโลกรัมต่อวัน ทางกลุ่มเกษตรกรได้รวมตัวกันตั้งกลุ่มชื่อกลุ่ม
สหกรณ์ปศุสัตว์พระนครศรีอยุธยา จ ากัด เพื่อด าเนินโครงการพัฒนาอาชีพการเลี้ยงสัตว์รองรับมาตรฐานฮา
ลาล ตามแผนยุทธศาสตร์จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ส าหรับนมแพะซึ่งเป็นผลผลิตจากโครงการส่งเสริมการ
เลี้ยงแพะนม มีสมาชิกกลุ่มประมาณ 30 ครัวเรือน ผลิตนมแพะบรรจุถุงซึ่งเดิมใช้วิธีต้มนมในครัวเรือนแล้ว
บรรจุถุงจ าหน่ายกันเองในท้องถิ่น ซึ่งมักจะประสบปัญหาเรื่องผลิตภัณฑ์ไม่ได้มาตรฐานและไม่ถูกสุขลักษณะ
และเหลือจากการจ าหน่ายเป็นจ านวนมากในฤดูกาลที่แพะให้ผลผลิตนมสูง ต้องน ามาเป็นอาหารให้ลูกแพะ
ต่อไป ต่อมาในปีงบประมาณ 2552 ทางกลุ่มได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากปศุสัตว์จังหวัด
พระนครศรีอยุธยา สร้างโรงนมพาสเจอไรซ์ที่มีก าลังผลิต 200 กิโลกรัมต่อชั่วโมง ตัวอาคารโรงนมได้
ก่อสร้างเสร็จและส่งมอบให้กับทางสหกรณ์ ฯ ในเดือนมีนาคม 2554 แต่อุปกรณ์และการวางผังการผลิตต่างๆ
ภายในโรงนมยังไม่ได้เกณฑ์ GMP ตามระเบียบของกระทรวงสาธารณสุข ท าให้ยังผลิตจ าหน่ายทั่วไปใน
ท้องตลาดไม่ได้และสมาชิกกลุ่มยังขาดความรู้ความเข้าใจในการด าเนินการเพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์นมพาสเจอไรซ์ที่
มีเลขทะเบียนอาหารหรือเครื่องหมาย อย. ตามมาตรฐานกฎระเบียบของกระทรวงสาธารณสุข ในการนี้
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ โดยสาขาวิชาวิทยาศาสตร์การอาหารซึ่งเป็นสถาบันการศึกษาใน
ท้องถิ่น มีองค์ความรู้ด้านการแปรรูปอาหาร การควบคุมคุณภาพอาหาร ความปลอดภัยอาหาร ฯ และมี
ห้องปฏิบัติการในการวิเคราะห์คุณภาพอาหารทั้งทางเคมีและจุลินทรีย์ ประกอบกับมหาวิทยาลัยมีพันธกิจใน
ด้านการให้บริการวิชาการแก่สังคม โดยเฉพาะกับกลุ่มเกษตรกรในท้องถิ่น เพื่อเป็นการสนับสนุนกลุ่มเกษตรกร
ในพื้นที่ให้ได้แปรรูปผลิตภัณฑ์ที่ได้มาตรฐานและมีความปลอดภัย และให้สามารถใช้ประโยชน์และเพิ่มมูลค่า
น้ านมแพะดิบของเกษตรกรให้มากขึ้น ซึ่งจะเป็นการสร้างรายได้ให้เกษตรกรผู้เลี้ยงแพะในท้องถิ่นได้อย่าง
ยั่งยืนจึงได้น าองค์ความรู้ต่างๆที่เกี่ยวข้องมาถ่ายทอดให้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงแพะนม
วิธีการด าเนินงาน
1. ส ารวจข้อมูลพื้นฐานของกลุ่ม
พบว่าเกษตรกรผู้เลี้ยงแพะนมมีอายุเฉลี่ย 57 ปี เป็นเพศชายร้อยละ 90 ระดับการศึกษาที่
มีจ านวนมากที่สุดคือระดับประถม มีรายได้ต่อเดือนโดยเฉลี่ย 8,000-9,000 บาท รายได้ที่เพิ่มขึ้นจากการเลี้ยง
แพะอยู่ที่ประมาณ 3,000 บาทต่อเดือน ความรู้เรื่องการเลี้ยงแพะได้จากการสอบถามผู้มีประสบการณ์ จาก
เจ้าหน้าที่ปศุสัตว์ จากการศึกษาด้วยตนเองจากเอกสารสิ่งพิมพ์ และจากกลุ่มเครือข่ายผู้เลี้ยงแพะ แรงงานที่ใช้
เลี้ยงเป็นแรงงานในครอบครัว
ปัญหาที่พบ : เกษตรกรขาดพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ ที่ให้น้ านมสูง อาหารแพะส่วนใหญ่ยังต้องซื้อ
แบบส าเร็จรูปท าให้ต้นทุนสูง ต้องการการเรียนรู้วิธีการผสมอาหารเองและใช้วัตถุดิบในท้องถิ่น ต้องการการ
เรียนรู้วิธีการแปรรูปน้ านมเพื่อเพิ่มมูลค่า
2. การจัดการถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับกลุ่มเกษตรกร
จากการส ารวจข้อมูลพื้นฐานของกลุ่มเกษตรกร และสอบถามความต้องการด้านการบริการ
วิชาการ จึงด าเนินการโดยถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับกลุ่มเกษตรกรอย่างต่อเนื่องรวมเป็นระยะเวลา 4 ปี ซึ่งท า
ให้เห็นผลการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น ช่วยให้เกษตรกรมีช่องทางเพิ่มรายได้ได้อย่างยั่งยืน
